రాయలసీమ విశిష్టత

#MKKumar, #ఎంకెకుమార్, #RayalaseemaVisishtatha, #రాయలసీమవిశిష్టత, #TeluguArticle, #తెలుగువ్యాసం

Rayalaseema Visishtatha - New Telugu Article Written By - M K Kumar

Published In manatelugukathalu.com On 26/12/2024

రాయలసీమ విశిష్టత - తెలుగు వ్యాసం

రచన: ఎం. కె. కుమార్

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ఒక ప్రత్యేక ప్రాంతం. అనేక విధాలుగా భౌగోళిక, సాంస్కృతిక, ఆర్థిక విశిష్టతలను కలిగి ఉంది. ఇది చిత్తూరు, కడప, అనంతపురం, కర్నూలు జిల్లాలను కలుపుకుంటుంది. విస్తీర్ణంగా విస్తరించి ఉన్న ఈ ప్రాంతం పర్యావరణం, ఆర్థిక అభివృద్ధి పరంగా అనేక వనరులతో సమృద్ధిగా ఉంది. 

భౌగోళిక వనరులు

రాయలసీమలో ఎర్రభూములు, నల్ల రేగడి మట్టితో కూడిన భూములు ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి. వ్యవసాయం ప్రధాన వృత్తి కాబట్టి, రాయలసీమ భూమి ప్రాథమిక వనరుగా నిలుస్తుంది. ఎండల ప్రాంతంగా పేరొందినప్పటికీ, దీనిలో పత్తి, శనగ, మొక్కజొన్న వంటి పంటల సాగు విస్తృతంగా జరుగుతుంది. 

తుంగభద్రా, పెన్నా, హంద్రీ, చేయ్యేరు నదులు ప్రధాన జల వనరులుగా ఉన్నాయి. వీటివల్ల సాగు నీరు అందుతుండగా, తాగునీటి అవసరాలకు కూడా ఉపయోగపడుతున్నాయి. 

రాయలసీమలో అనేక పర్వతాలు, లోయలు ఉన్నాయి. శ్రీశైల పర్వతం, నల్లమల అడవులు ముఖ్య భూభాగాలుగా ఉన్నాయి. చాలా ప్రాంతం ఖనిజ వనరులకు ప్రసిద్ధి చెందింది. 

రాయలసీమ ఖనిజ వనరులు 

రాయలసీమ ప్రాంతం దక్షిణ భారతదేశంలో ఖనిజ సంపదకు ప్రసిద్ధి. వివిధ ఖనిజ నిక్షేపాలు ఈ ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉండటమే కాకుండా, ఇవి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు కీలకంగా ఉన్నాయి. ఇక్కడ వివిధ ఖనిజాల లభ్యత, ప్రాసెసింగ్, గనుల నిర్వహణ, ప్రస్తుత పరిస్థితులు ఆర్థిక ప్రభావం గురించి సంక్షిప్తంగా. 

ఇమార్బుల్స్ ( గ్రానైట్), కడప, అనంతపురం జిల్లాలు ఈ ఖనిజాలకు కేంద్రంగా ఉన్నాయి. కడప లోని ఇమార్బుల్స్ నాణ్యత ప్రపంచ స్థాయిలో గుర్తింపు పొందింది. అనంతపురం రిచ్ గ్రానైట్ రిసోర్సులకు ప్రసిద్ధి. ఈ గ్రానైట్ ఇమార్బుల్స్ యూరప్, అమెరికా, ఇతర దేశాలకు ఎగుమతి అవుతున్నాయి. వీటి ద్వారా అధిక విదేశీ మారకద్రవ్యాన్ని సంపాదిస్తున్నారు. అనేక ప్రైవేటు సంస్థలు గ్రానైట్ త్రవ్వకాలు నిర్వహిస్తున్నాయి. రాయలసీమలో 100 కంటే ఎక్కువ ప్రైవేట్ గనులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆధ్వర్యంలో నడిచే కొన్ని గనులు కూడా ఉన్నాయి. 

స్థానిక అంతర్జాతీయ నిర్మాణ ప్రాజెక్టులలో ఇవి విస్తారంగా ఉపయోగించబడుతున్నాయి. రాయలసీమ ఖనిజాలపై ఆధారపడి వేల కొద్ది ఉపాధి అవకాశాలు కూడా లభిస్తున్నాయి. 

ఐరన్ ఓర్ (లోహం), కర్నూలు జిల్లాలో ప్రధానంగా మోకా, తుగ్గలి, పత్తికొండ ప్రాంతాల్లో ఐరన్ ఓర్ నిక్షేపాలు ఉన్నాయి. ఈ ఖనిజం ముఖ్యంగా విశాఖపట్నం ఉక్కు పరిశ్రమకు సరఫరా అవుతుంది. అంతర్జాతీయ మార్కెట్లో ఐరన్ ఓర్ ధరలు పెరిగినప్పుడు, ఈ ఖనిజం విలువ మరింత పెరుగుతుంది. ప్రైవేట్ సంస్థలు ఆధ్వర్యంలో కొన్ని గనులు నిర్వహించబడుతున్నాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ మైనింగ్ కార్పొరేషన్ ఆధ్వర్యంలో కొంత ఐరన్ ఓర్ త్రవ్వకాలు జరుగుతున్నాయి. ఈ గనులు ప్రత్యక్షంగా మరియు పరోక్షంగా 20, , 000 మందికి పైగా ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి. ఉక్కు ఉత్పత్తి ద్వారా దేశీయ వాణిజ్యానికి తోడ్పడుతున్నాయి. 

చామరాయి (చెర్రప్లస్టర్), బళ్లారి జిల్లాకు సమీపంగా ఉన్న రాయలసీమ ప్రాంతాల్లో చెర్రప్లస్టర్ అధికంగా లభ్యం అవుతుంది. ఈ ఖనిజం ముఖ్యంగా గృహ, వాణిజ్య నిర్మాణాలకు ప్లాస్టర్ పదార్థంగా ఉపయోగించబడుతుంది. కరువు ప్రాంతాల్లో గృహ నిర్మాణాలు దీని ఆధారంగా ఉంటాయి. చెర్రప్లస్టర్ త్రవ్వకాలకు అనేక ప్రైవేట్ కంపెనీలు ముందుకు వచ్చాయి. కొన్ని ప్రభుత్వ గనులు కూడా ఉత్పత్తిలో ఉన్నాయి. స్థిరమైన మార్కెట్ విలువ ఉండటం వల్ల, దీని ఆర్థిక ప్రభావం సుదీర్ఘకాలంగా ఉంటుంది. 

అనంతపురం జిల్లా బాక్సైట్ నిక్షేపాలకు ప్రసిద్ధి. ఇది అల్యూమినియం ఉత్పత్తికి కీలకం. రాయలసీమలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో గొమేత రాళ్ల కోసం త్రవ్వకాలు జరుగుతున్నాయి. రత్న వజ్రాల పరిశ్రమలో వీటి డిమాండ్ ఉంది. నల్లమల అటవీ ప్రాంతాల్లో సిలికా ఇసుక నిక్షేపాలు ఉన్నాయి. ఇది గాజు, సిమెంట్ తయారీలో ఉపయోగపడుతుంది. 

సరైన పద్ధతిలో ఖనిజాలను త్రవ్వకాలు చేయడం చాలా కీలకం. గనుల త్రవ్వకాల వల్ల పర్యావరణానికి కీడు కలుగుతుంది. చెట్ల తోటల నష్టం, నీటి కాలుష్యం వంటి సమస్యలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా ప్రైవేట్ గనులలో ప్రభుత్వ నియంత్రణ కఠినంగా ఉండాలి. 

రాయలసీమ ఖనిజ సంపద దేశ ఆర్థికవ్యవస్థకు ఒక ప్రధాన స్తంభంగా ఉంది. దీని వినియోగంలో సరైన ప్రణాళికలు, పర్యావరణ నిబంధనలు, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కీలకంగా ఉంటుంది. మరింత క్షేత్రస్థాయిలో పరిశోధన చేసి, ఖనిజాల అభివృద్ధికి కార్యాచరణ ప్రణాళికలు అమలు చేస్తే రాయలసీమ ప్రగతిని మరింత ముందుకు తీసుకెళ్లవచ్చు. 

రాయలసీమ అడవి వనరులు

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఒక ప్రత్యేక ప్రాంతం, వైవిధ్యభరితమైన అడవి వనరులకు ప్రసిద్ధి. ఈ ప్రాంతంలోని నల్లమల అడవులు ముఖ్యమైన ఎకోసిస్టమ్‌గా పనిచేస్తాయి. ఈ అడవులు ప్రకృతి సంపదతో పాటు, స్థానిక ప్రజల జీవనాధారంగా పనిచేస్తున్నాయి. అడవి వనరులలో చెట్లు, ఔషధ మూలికలు, జంతు సంపద, ఇతర ఉత్పత్తులు అత్యంత ప్రాధాన్యం కలిగి ఉన్నాయి. ఈ వ్యాసంలో రాయలసీమ అడవి వనరుల గురించి తెలుసుకుందాం. 

అడవులలోని ముఖ్యమైన చెట్లు తేలు చెక్క (Teak Wood), నల్లమల అడవుల్లో తేలు చెక్క ప్రధాన వనరుగా ఉంటుంది. ఇది ప్రీమియం క్వాలిటీ ఫర్నిచర్, నిర్మాణ కార్యక్రమాలకు ఉపయోగపడుతుంది. సాంబ్రాణి లేదా రాలిన రసాలు ధూపం తయారీలో ఉపయోగిస్తారు. పూజా సామాగ్రి, ఔషధరంగంలో వీటి ప్రాధాన్యత ఎక్కువ. 

రేగి, మర్రి, వేప చెట్లు ఔషధ గుణాలు కలిగి ఉండి గ్రామీణ ప్రజల ఆరోగ్య సంరక్షణలో ఉపయోగపడుతుంది. ఆయుర్వేద ఉత్పత్తుల కోసం మూలికలు అశ్వగంధ, శతావరి, తులసి, బ్రాహ్మి వంటి ఔషధ మూలికలు అధికంగా లభ్యమవుతాయి. ఈ మూలికల ద్వారా ఔషధ తయారీ పరిశ్రమకు ముడిసరుకు లభిస్తుంది. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇవి సాంప్రదాయ వైద్య విధానాల్లో ఉపయోగించబడుతున్నాయి. 

నల్లమల అడవులు పులులకు ప్రముఖ అభయారణ్యంగా ఉన్నాయి. నల్లమలలోని శ్రీశైలం ప్రాంతం నాగర్జునసాగర్-శ్రీశైలం టైగర్ రిజర్వ్ అని పిలుస్తారు. ఈ అడవుల్లో చిరుతలు కూడా అధికంగా కనిపిస్తాయి. జింకలు, ఎలుగుబంట్లు నల్లమల అడవుల వెనుకల అందాలను పెంచుతున్నాయి. నెమళ్లు ఈ ప్రాంతంలో అధికంగా నివసిస్తూ పర్యావరణానికి ఆకర్షణీయంగా మారాయి. వన్యప్రాణులు పర్యాటక ఆర్థిక వనరుగా మారాయి. జంతు సంరక్షణతో పాటు స్థానికులకు ఉపాధి అవకాశాలను కల్పిస్తున్నాయి. 

శేషచాల ప్రాంతం (తిరుపతి ప్రాంతం) ఎర్రచందనం (Red Sandalwood) లాంటి విలువైన ప్రకృతి సంపదకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ చెట్టు, "ప్టేరోకార్పస్ సాంటాలినస్" అని శాస్త్రీయంగా పిలవబడుతుంది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇది అరుదైన చెట్లు కోవలోకి వస్తుంది. దక్షిణ భారతదేశం, ముఖ్యంగా రాయలసీమ శేషచాలం అడవుల్లో పెరుగుతుంది. 

దాని గుబురు ఎర్ర రంగు గల కఠినమైన మట్టి కలిపిన కలప, వాణిజ్యపరంగా అత్యంత విలువైనది. ఇది ముఖ్యంగా ఫర్నిచర్, సంగీత వాయిద్యాలు, పవిత్ర పూజ సామాగ్రి, మందుల తయారీ కోసం వినియోగిస్తారు. ఇది చాలా నెమ్మదిగా పెరుగుతుంది. కేవలం కొన్ని ప్రత్యేకమైన వాతావరణ పరిస్థితుల్లో మాత్రమే విరివిగా లభిస్తుంది. అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌లో ఎర్రచందనం అధిక ధర పలుకుతుంది. ఇది చట్టవిరుద్ధంగా తరలింపు, మాఫియా రాకెట్‌లకు కారణం అవుతోంది. 

ఎర్రచందనం దుంగలను వాటి నాణ్యత ఆధారంగా గ్రేడ్లుగా విభజిస్తారు. టన్ను ధరలు ఈ విధంగా ఉంటాయి. A గ్రేడ్: ₹65 లక్షల నుండి ₹75 లక్షల వరకు, B గ్రేడ్: సుమారు ₹36 లక్షలు, C గ్రేడ్: సుమారు ₹20 లక్షలు, N గ్రేడ్: సుమారు ₹7 లక్షలు

పొడి, పేళ్లు, వేర్లు: టన్నుకు సుమారు ₹60, 000. 

ప్రస్తుతం, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ గోదాముల్లో సుమారు 7, 000 టన్నులకుపైగా ఎర్రచందనం నిల్వలు ఉన్నాయి. త్వరలో సుమారు 1, 000 టన్నుల ఎర్రచందనం దుంగలను గ్లోబల్ టెండర్ల ద్వారా విక్రయం చేయడానికి ప్రభుత్వం సన్నాహాలు చేస్తోంది. 

ఎర్రచందనం ప్రధానంగా చైనా, జపాన్, జర్మనీ వంటి దేశాలకు ఎగుమతి చేయబడుతుంది. ఈ దేశాల్లో ఎర్రచందనం ఫర్నిచర్, సంగీత పరికరాలు, సుగంధ ద్రవ్యాలు, ఔషధాల తయారీలో విస్తారంగా ఉపయోగించబడుతుంది. 

నల్లమల అడవుల్లో వెదురు పెద్ద మొత్తంలో లభ్యమవుతుంది. గృహోపకరణాల తయారీ, గృహ నిర్మాణం, శిల్పకళల్లో వెదురు విస్తారంగా ఉపయోగించబడుతుంది. వెదురు ఉత్పత్తులు గ్రామీణ ప్రజలకు ఆదాయ వనరుగా ఉన్నాయి. సాంబ్రాణి, తేనె, ఆవు బల్లు, వనస్పతులు వాణిజ్య అవసరాలకు ఉత్పత్తి చేయబడుతున్నాయి. అడవులలోని తేనె గుడ్డలు ప్రకృతి తేనె గ్రామీణ ఆదాయానికి ముఖ్యమైన భాగం. ఔషధ, ధూప పరిశ్రమల్లో గౌను రసాలు విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతున్నాయి. 

అడవులు వాయు మలినాలను తగ్గించి, ఆక్సిజన్ ఉత్పత్తి చేస్తాయి. అడవులు కృష్ణా, పెన్నా నదుల వంటి జల వనరులను పరిరక్షించడంలో సహాయపడతాయి. నల్లమల అడవులు స్థానిక వాతావరణాన్ని హరితంగా ఉంచడానికి సహకరిస్తాయి. పర్యాటకుల కోసం అభయారణ్యాలు నేషనల్ పార్కులు ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా ఆర్థిక వృద్ధి సాధ్యమవుతుంది. జంతు ప్రేమికులు, ప్రకృతి ప్రేమికుల ఆకర్షణ కేంద్రంగా నల్లమల ప్రాంతం నిలుస్తోంది. 

అడవుల విస్తీర్ణం తగ్గడం పర్యావరణానికి హానికరంగా మారుతోంది. పులులు, చిరుతలు వంటి జంతువుల వేట పెద్ద సమస్యగా ఉంది. అడవుల ఆక్రమణ, అనధికార తవ్వకాలు పెరిగిపోతున్నాయి. 

ప్రభుత్వ ఆధ్వర్యంలో సంరక్షణ కార్యక్రమాలు చేపట్టాలి. వన్యప్రాణుల సంరక్షణకు చట్టాలు అమలు చేయాలి. స్థానిక ప్రజలతో కలిసి అడవుల సంరక్షణ కార్యక్రమాలు రూపొందించాలి. 

రాయలసీమలోని అడవి వనరులు జీవ వైవిధ్యానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి. పర్యావరణ పరిరక్షణ, ఆర్థిక అభివృద్ధి పరంగా ఈ వనరులు ప్రాధాన్యం కలిగి ఉన్నాయి. అడవుల పరిరక్షణకు ప్రభుత్వ విధానాలు, గ్రామీణ ప్రజల భాగస్వామ్యం, పర్యావరణ అనుకూల చర్యలు కీలకం. ఈ రకం చర్యలతో రాయలసీమ అడవులు భవిష్యత్తులో మరింత ప్రగతిని సాధిస్తాయి. 

రాయలసీమ జల వనరులు

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ఒక ముఖ్యమైన భూభాగం. నీటి వనరుల పరంగా ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంది. ఈ ప్రాంతం సాధారణంగా కరువు ప్రభావిత ప్రాంతంగా గుర్తింపు పొందినా, ఇక్కడి ప్రజల జీవనోపాధికి, వ్యవసాయానికి, పారిశ్రామిక అవసరాలకు అనుగుణంగా ఉన్న జల వనరులు కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. ఈ వ్యాసంలో రాయలసీమ జల వనరుల గురించి సమగ్రంగా పరిశీలిద్దాం. 

తుంగభద్ర నది కృష్ణా నదికి ఉపనది. ఈ నది రాయలసీమకు సాగు, తాగునీటి అవసరాలకు ప్రధాన వనరుగా ఉంది. తుంగభద్ర ప్రాజెక్ట్ 1953లో పూర్తిచేసి ప్రారంభించారు. తుంగభద్ర ప్రాజెక్ట్ ద్వారా అనేక హెక్టార్ల భూమికి సాగు నీరు అందించబడుతుంది. ప్రధానంగా అనంతపురం, కర్నూలు, కడప జిల్లాలు ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా లాభపడుతున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా పునరుత్పత్తి శక్తి (Hydropower) కూడా ఉత్పత్తి చేస్తున్నారు. తుంగభద్ర డ్యామ్ పర్యాటక ఆభరణంగా కూడా మారింది. తుంగభద్ర ప్రాజెక్ట్ రాయలసీమ వ్యవసాయ ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థకు ముఖ్యమైనది. ఇది వేలమంది రైతుల జీవనోపాధికి మూలం. 

రాయలసీమ ప్రాంతంలో తరచూ ఎదురయ్యే నీటి కొరతను అధిగమించడానికి హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్ట్ను ప్రారంభించారు. ఈ ప్రాజెక్టు పశ్చిమ ఎత్తిపోతల పథకంగా 1996లో ఆవిర్భవించింది. ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా అనంతపురం, కర్నూలు, చిత్తూరు జిల్లాలకు నీరు సరఫరా చేయబడుతోంది. ముఖ్యంగా పులివెందుల, మదనపల్లె వంటి ప్రాంతాలు లబ్ధిపొందుతున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్టు విద్యుత్ వినియోగంతో నీటిని ఎత్తిపోతలు చేయడం ద్వారా నీటి సమస్యలను తగ్గిస్తోంది. వ్యవసాయానికి కావలసిన నీరు అందడంతో కరువు ప్రభావం గణనీయంగా తగ్గింది. 

హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టు ద్వారా రాయలసీమలోని నీటి నిల్వ వ్యవస్థలు పటిష్ఠమవుతున్నాయి. ఇది గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నీటి సరఫరాను నిర్ధారించడంలో ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తోంది. 

రాయలసీమకు చెరువుల, కుంటల వ్యవస్థ ప్రధాన జల వనరుగా ఉంది. చోళులు, విజయనగర రాజులు ఇతర సామ్రాజ్యాలు ఈ ప్రాంతంలో అనేక చెరువులను నిర్మించాయి. 

బుగ్గ వంక చెరువు, కడప జిల్లాలో ప్రధాన నీటి నిల్వ కేంద్రం. అవుకు చెరువు, పశువులకు, వ్యవసాయ అవసరాలకు నీరు అందించే చెరువు. పులివెందుల కుంటలు, గ్రామీణ జీవనోపాధికి మూలస్తంభాలు. గ్రామీణ ప్రజలు నీటి అవసరాలకు పూర్తిగా చెరువులపై ఆధారపడతారు. చెరువుల్లో చేపల పెంపకం ద్వారా ఆర్థిక వనరులు లభిస్తున్నాయి. చెరువులు భూమి దిగుబడిని పెంచుతూ, నీటి నిల్వకు సహాయపడుతున్నాయి. 

రాయలసీమ ప్రాంతానికి కృష్ణా నది జీవనదిగా ప్రసిద్ధి. ఉపనదులు సాగు నీటికి ఉపయోగపడుతున్నాయి. పెన్నా నది నీటిని పర్యావరణ పరిరక్షణ స్థానిక అవసరాలకు వినియోగిస్తున్నారు. ఈ నది ద్వారా చెరువులకు, కుంటలకు నీరు సమకూరుతోంది. 

రాయలసీమలో తవ్వకాల ద్వారా భూగర్భ జలాలను ఉపయోగిస్తున్నారు. భూగర్భ జలాల వినియోగం వ్యవసాయానికి శ్రేయస్కరం. తరుచూ వచ్చే కరువు పరిస్థితులు నీటి వనరులపై ఒత్తిడిని పెంచుతున్నాయి. అనధికార తవ్వకాలు, పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు నీటి నాణ్యతను దెబ్బతీస్తున్నాయి. రాయలసీమకు నీరు సరఫరా చేసే నదుల పై ఇతర రాష్ట్రాలతో వివాదాలు ఉన్నాయి. 

డ్రిప్ ఇరిగేషన్, మైక్రో ఇరిగేషన్ పద్ధతులు ప్రవేశపెట్టాలి. వర్షపు నీటిని భూగర్భంలో నిల్వ చేసేందుకు చర్యలు తీసుకోవాలి. పాత చెరువులను పునరుద్ధరించి వాటి నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచాలి. 

రాయలసీమలోని జల వనరులు ఈ ప్రాంత ప్రజల జీవనోపాధికి మూలాధారం. తుంగభద్ర ప్రాజెక్ట్, హంద్రీ-నీవా పథకం, కుంటలు, చెరువుల వంటి సంప్రదాయ నీటి నిల్వ వ్యవస్థలు రాయలసీమ రైతుల, పర్యావరణ పరిరక్షణకు కీలకం. నీటి వనరుల సమర్థ వినియోగం, పర్యవేక్షణ, నూతన సాంకేతికతల అనుసరణతో రాయలసీమను జలశక్తి సమృద్ధ ప్రాంతంగా మార్చవచ్చు. 

రాయలసీమ విద్యుత్ వనరులు

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ఒక కీలక ప్రాంతం. పరిపాలనా, విద్యుత్ వనరుల అభివృద్ధిలో విశేష స్థానం కలిగి ఉంది. ఈ ప్రాంతం. ముఖ్యంగా విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు, పునరుత్పత్తి విద్యుత్ పథకాలతో రాయలసీమ రాష్ట్రానికి విద్యుత్ ఆధారంగా బలాన్ని అందిస్తోంది. ఈ వ్యాసంలో రాయలసీమలో విద్యుత్ వనరుల ప్రాముఖ్యత, పరిస్థితి, అభివృద్ధి అవకాశాలను సమగ్రంగా పరిశీలిద్దాం. 

రాయలసీమ థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్ కడప జిల్లాలో వుంది. రాయలసీమ థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్ (RTTP) కడప జిల్లాలో స్థాపించబడింది. ఇది రాష్ట్రానికి పెద్ద విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలలో ఒకటి. ఈ ప్లాంట్ ద్వారా 1650 మెగావాట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి జరుగుతోంది. ఇది రాయలసీమ, శేష ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని పారిశ్రామిక అవసరాలను తీర్చడంలో సహాయపడుతోంది. థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్ల వల్ల గాలి కాలుష్యం పెరుగుతున్నా, పర్యావరణ నియంత్రణా చర్యలు చేపట్టడం ద్వారా ప్రభావం తగ్గిస్తున్నారు. 

రేణుగుంట విద్యుత్ కేంద్రం (చిత్తూరు జిల్లా), ఈ కేంద్రం ముఖ్యంగా పునరుత్పత్తి శక్తి వినియోగానికి ప్రసిద్ధి. ఇది ఆంధ్రప్రదేశ్ విద్యుత్ జలవనరుల నిర్వహణలో కీలకంగా ఉంది. 

విండ్ పవర్ ప్లాంట్లు (అనంతపురం జిల్లా), అనంతపురం జిల్లాలో అనేక పర్వత ప్రాంతాల్లో వాయు విద్యుత్ ప్లాంట్లు స్థాపించబడ్డాయి. ఈ ప్లాంట్ల ద్వారా వందల మెగావాట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతోంది. ఇది పునరుత్పత్తి శక్తి రంగంలో రాష్ట్రానికి పేరును తెచ్చింది. 

సౌర శక్తి (Solar Power) రాయలసీమలో అనంతపురం కర్నూలు జిల్లాలు సౌర విద్యుత్ ఉత్పత్తికి కేంద్రాలుగా మారాయి. 

కర్నూలు సౌర విద్యుత్ పార్క్, ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సౌర విద్యుత్ ప్లాంట్లలో ఒకటిగా నిలుస్తోంది. ఉత్పత్తి సామర్థ్యం, 1000 మెగావాట్లు. సౌర శక్తి వనరులు కరువుతో కూడిన రాయలసీమ ప్రాంతానికి అనుకూలంగా ఉన్నాయి. పర్యావరణానికి నష్టమేమీ చేయకుండా స్వచ్ఛమైన విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయవచ్చు. 

వాయు శక్తి (Wind Energy), అనంతపురం జిల్లాలో వాయు శక్తి టర్బైన్లు స్థాపించబడ్డాయి. ఈ టర్బైన్లు రోజుకు వేల మెగావాట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయగలవు. వాయు శక్తి పూర్తిగా పునరుత్పత్తి అయ్యే శక్తి వనరుగా ఉంది. వాతావరణ కాలుష్యాన్ని తగ్గించడంలో ఇది సహాయకారి. 

జల శక్తి (Hydropower), తుంగభద్ర ప్రాజెక్ట్ ద్వారా తక్కువ ఖర్చుతో విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతోంది. ఇది రాయలసీమకు, కర్ణాటక రాష్ట్రానికి సమర్థ విద్యుత్ వనరుగా పనిచేస్తోంది. 

పెన్నా నది ప్రాజెక్టులు, చిన్నచిన్న జల విద్యుత్ కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి సాగుతోంది. 

విద్యుత్ వనరులు పరిశ్రమల అభివృద్ధికి మూలాధారం. రాయలసీమలో విద్యుత్ స్థిరత్వం ఉన్నందున అనేక పరిశ్రమలు స్థాపించబడ్డాయి. విద్యుత్ అందుబాటులో ఉండటంతో వ్యవసాయంలో మోటార్లు, పంపింగ్ సెట్లు విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తున్నారు. రాయలసీమ విద్యుత్ ఉత్పత్తిలో ముఖ్యమైన భాగాన్ని నిర్వహిస్తోంది. సాంప్రదాయ, పునరుత్పత్తి శక్తి వనరులు రెండింటిలోనూ రాయలసీమ ముందంజలో ఉంది. పునరుత్పత్తి శక్తి వనరులు పర్యావరణ పరిరక్షణలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. 

కాలుష్యాన్ని తగ్గించడంలో సౌర, వాయు విద్యుత్ వనరులు కీలకం. 

రాయలసీమలో మౌలిక వనరుల కొరత వల్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి అంతగా నిలకడగా లేదు. జలవనరుల కొరత విద్యుత్ ఉత్పత్తిపై ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపుతోంది. సౌర, వాయు శక్తి ప్లాంట్లకు అవసరమైన మౌలిక సదుపాయాలు కొరవడుతున్నాయి. పునరుత్పత్తి శక్తి ప్లాంట్ల ఏర్పాటుకు అవసరమైన పెట్టుబడులు పెద్దగా లభించడంలేదు. 

విద్యుత్ ఉత్పత్తి విధానాల్లో ఆధునిక సాంకేతికతను అనుసరించడం అవసరం. విద్యుత్ రంగ అభివృద్ధికి ప్రత్యేక బడ్జెట్ కేటాయించి పునరుత్పత్తి శక్తి పథకాలను ప్రోత్సహించాలి. విద్యుత్ నిల్వ సాధనాలు, పవర్ గ్రిడ్‌లను సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చేయాలి. 

రాయలసీమ విద్యుత్ వనరులు ఆర్థిక, సామాజిక, పర్యావరణ పరిరక్షణలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. థర్మల్, సౌర, వాయు, జల విద్యుత్ వనరుల సమగ్ర వినియోగంతో రాయలసీమ విద్యుత్ రంగంలో ఆదర్శంగా నిలుస్తోంది. ప్రభుత్వ, స్థానిక ప్రజల సహకారంతో ఈ రంగం మరింత అభివృద్ధిని సాధించగలదు. 

రాయలసీమ సాంస్కృతిక, పర్యాటక వనరులు

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని గొప్ప చరిత్ర, సాంస్కృతిక సంపద, పర్యాటక ప్రదేశాలకు నిలయం. ఇది సాంస్కృతిక విశిష్టతకు తోడుగా పర్యాటక ఆర్థిక వనరులుగా పరిగణించదగిన అనేక ప్రదేశాలను కలిగి ఉంది. ఈ ప్రాంతంలోని యాత్రా క్షేత్రాలు, చారిత్రక ప్రదేశాలు, ప్రకృతి ఆభరణాలు పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తాయి. ఈ వ్యాసంలో రాయలసీమ సాంస్కృతిక పర్యాటక వనరుల గురించి విశ్లేషిస్తాం. 

తిరుమలలోని శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి దేవాలయం ప్రపంచ ప్రసిద్ధ యాత్రా క్షేత్రం. ఈ ఆలయం ప్రతి ఏడాది 5 కోట్ల మంది భక్తులను ఆకర్షిస్తోంది. తిరుమల దేవస్థానం ద్వారా వచ్చిన ఆదాయం ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి ప్రధాన ఆర్థిక వనరుగా ఉంది. వార్షిక ఆదాయం 4, 000 కోట్లు. ఇది స్థానికంగా హోటళ్లు, ట్రాన్స్‌పోర్ట్, ఇతర వ్యాపారాలను పెంచుతోంది. 

శ్రీశైలం, నల్లమల అరణ్యంలో ఉన్న శివ దేవాలయం, పంచారామ క్షేత్రాలలో ఒకటి. ఇది శైవ, శక్తి ఉపాసకులకు పవిత్ర క్షేత్రంగా ఉంది. శ్రీశైలం దట్టమైన అడవులు, కృష్ణా నది మధ్యలో ఉన్నది. పర్యాటకులకు ఇది అద్భుతమైన సహజ సౌందర్యాన్ని అందిస్తుంది. రాయలసీమలోని మంగళగిరి నరసింహ స్వామి ఆలయం కూడా భక్తుల ప్రయాణానికి ముఖ్యమైనది. 

రాయలసీమ ప్రాంతంలో మరిన్ని చిన్న యాత్రా క్షేత్రాలు భక్తులకు ఆధ్యాత్మిక పరవశాన్ని అందిస్తాయి. 

చారిత్రక ప్రదేశాలైన లేపాక్షి, అనంతపురం జిల్లాలో ఉన్న ఒక ప్రఖ్యాత చారిత్రక ప్రదేశం. 16వ శతాబ్దంలో విజయనగర సామ్రాజ్యం కాలంలో నిర్మించబడిన వీరభద్రస్వామి ఆలయం ఇక్కడ ఉంది. ఆలయంలోని శిల్పాలు, చిత్రకళలు విజయనగర శిల్పకళా వైభవాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి. ప్రత్యేకంగా లేపాక్షి నంది విగ్రహం దేశంలోనే అతిపెద్ద మోనోలిథిక్ నంది విగ్రహంగా ప్రసిద్ధి. 

గండికోట, కడప జిల్లాలోని పాత కోట, "ఇండియన్ గ్రాండ్ కాన్యాన్"గా పిలువబడుతోంది. పెన్నా నది గండికోట పక్కన అద్భుతమైన లోయలను సృష్టించింది. ఇది పర్యాటకులను ఎంతో ఆకర్షిస్తుంది. 

ఈ కోట 13వ శతాబ్దానికి చెందినదిగా భావిస్తారు. కోట భవన నిర్మాణం, ప్రకృతి అందం చరిత్ర ప్రియులను, పర్యాటకులను మెస్మరైజ్ చేస్తుంది. రాయలసీమలోని అహోబిలం ప్రాంతం నరసింహ స్వామి ఆలయాలకు ప్రసిద్ధి. ఇది ప్రకృతి అందం మరియు ఆధ్యాత్మికతకు ప్రతీక. 

ప్రకృతి ఆధారిత పర్యాటక వనరులు, నల్లమల అడవి రాయలసీమకు సహజ ఆభరణం. పులులు, చిరుతలు, ఇతర వన్యప్రాణులతో ఇది వైల్డ్‌లైఫ్ టూరిజానికి ప్రసిద్ధి. పర్యావరణ పర్యాటకానికి ప్రాధాన్యం. శ్రీశైలం డ్యాం కృష్ణా నది చుట్టూ పర్యావరణ పర్యాటకానికి గొప్ప అవకాశాలు ఉన్నాయి. 

కర్నూలు జిల్లాలోని బేలుమ్ గుహలు, భారతదేశంలోని రెండవ అతిపెద్ద జలగుహలు. ఇది అద్భుతమైన శిలారూపాలు, సహజ ప్రకృతి కట్టడాలతో ఆకర్షణీయమైన ప్రదేశం. ఇది నిసర్గ ప్రేమికులకు, చరిత్రప్రియులకు ప్రాధాన్యమున్న ప్రదేశం. 

పర్యాటక వనరుల ఆర్థిక ప్రాధాన్యత, పర్యాటక వనరుల అభివృద్ధి రాయలసీమ ఆర్థిక వృద్ధికి పెద్ద పాత్ర పోషిస్తోంది. హోటళ్లు, రిసార్ట్‌లు, రవాణా సేవలు వంటి అనుబంధ వ్యాపారాలు అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి. పర్యాటక రంగం ద్వారా స్థానికులకు ఉపాధి అవకాశాలు లభిస్తున్నాయి. గైడ్‌లు, హోటల్ ఉద్యోగులు, ఇతర సేవల ద్వారా గ్రామీణ యువతకు ఉపాధి కల్పన అవుతోంది. డిజిటల్ ప్రమోషన్ ద్వారా రాయలసీమ పర్యాటక ప్రదేశాలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందుతున్నాయి. 

సాంస్కృతిక వారసత్వం, రాయలసీమ బుర్రకథ, వీధి నాటకాలు, ఒగ్గు కథలు ఈ ప్రాంత సాంస్కృతిక వారసత్వానికి నిదర్శనాలు. జానపద నృత్యాలు, సంగీతం పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తాయి. పండగలు, ఉత్సవాలు రాయలసీమలోని యాత్రా క్షేత్రాల ప్రత్యేకత. తిరుమల బ్రహ్మోత్సవాలు, శ్రీశైలం మహాశివరాత్రి ఉత్సవాలు ప్రసిద్ధి. 

పర్యాటక మౌలిక సదుపాయాల కొరత. రవాణా, హోటలింగ్ వసతులు తగినన్ని లేవు. అనధికార నిర్మాణాలు, అడవి నాశనం వల్ల పర్యావరణం దెబ్బతింటోంది. పర్యాటక ప్రదేశాల చుట్టూ హోటళ్లు, రోడ్లు, గైడ్ సేవలను మెరుగుపరచడం. డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫామ్‌ల ద్వారా రాయలసీమ పర్యాటక ప్రదేశాలను ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రచారం చేయడం. 

రాయలసీమ సాంస్కృతిక, చారిత్రక, పర్యాటక వనరులు ఈ ప్రాంత ప్రత్యేకతను ప్రపంచానికి పరిచయం చేస్తాయి. ఈ వనరుల సమగ్ర అభివృద్ధి ద్వారా రాయలసీమను ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతికంగా బలంగా మార్చవచ్చు. తిరుమల, శ్రీశైలం, లేపాక్షి, గండికోట, ఇతర ప్రదేశాలు ఈ ప్రాంత వారసత్వ సంపదకు నిలువుటద్దాలు. పర్యాటక రంగానికి తగిన ప్రోత్సాహం ఇవ్వడం ద్వారా రాయలసీమను ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోనే కాకుండా దేశవ్యాప్తంగా ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రంగా అభివృద్ధి చేయవచ్చు. 

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఒక ప్రత్యేక ప్రాంతం. అయితే, ఈ ప్రాంతం అనేక సమస్యలతో పాటు వాటిని అధిగమించాల్సిన సవాళ్లను ఎదుర్కొంటోంది. నీటి కొరత, పర్యావరణ నాశనం, ఆర్థిక వెనుకబాటు, పర్యాటక వనరుల ఉపయోగంలో తగ్గుదల వంటి అంశాలు ప్రధాన సమస్యలుగా ఉన్నాయి. ఈ వ్యాసంలో ఈ సమస్యలను విశ్లేషించి, అందుకు తగిన పరిష్కార మార్గాలను చర్చిస్తాం. 

నీటి కొరత వల్ల రాయలసీమ ప్రాంతం తక్కువ వర్షపాతం కలిగిన ప్రాంతంగా ఉంది. సాగు, తాగునీటికి తీవ్రమైన కొరత ఉంది. తుంగభద్ర, కృష్ణా, పెన్నా నదుల మీద ఆధారపడే నీటి వనరులు సరిపడడం లేదు. హంద్రీ-నీవా, గాలేరూ-నగరి నది అనుసంధాన ప్రాజెక్టులు మెల్లగా సాగుతున్నాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఉపాధి అవకాశాలు తగ్గడం. 

అడవుల నాశనం వల్ల పంటల విస్తరణ, అక్రమ చెట్ల కొట్టడం, గనుల తవ్వకాల వల్ల అడవులు నశిస్తున్నాయి. జీవవైవిధ్యం కోల్పోతుంది. వన్యజీవులు మానవ ప్రాంతాలకు చేరి సమస్యలు కలిగిస్తున్నారు. 

ఆర్థిక వెనుకబాటు వల్ల పరిశ్రమలు తక్కువగా ఉండటం, పెట్టుబడుల కొరత, నిరుద్యోగం. వ్యవసాయ ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థ ఉండటంతో ఉపాధి అవకాశాలు తగ్గిపోతున్నాయి. 

పట్టణాల అభివృద్ధి మందగించటం. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పేదరికం అధికంగా వుంది. గండికోట, లేపాక్షి, శ్రీశైలం వంటి ప్రదేశాలు ఉన్నప్పటికీ, తగిన ప్రమోషన్ లేకపోవడం. మౌలిక వసతులు లేమితో పర్యాటకులు తగ్గిపోవడం. పర్యాటక రంగం ద్వారా పొందగల ఆదాయం తగ్గిపోవడం. 

రాయలసీమలో విద్యావ్యవస్థ 

రాయలసీమలో అనేక ప్రాథమిక, మాధ్యమిక, ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి. ఈ ప్రాంతం విద్య, ఆర్థిక అభివృద్ధి, సమాజపరమైన ప్రగతిలో ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. అయితే, ఇక్కడ విద్యా రంగం ఇంకా పలు సమస్యలను ఎదుర్కొంటోంది. ప్రాథమిక విద్యా సంస్థలు, ప్రాథమిక పాఠశాలలు 30, 000 పైగా ఉన్నాయి. మాధ్యమిక, ఉన్నత మాధ్యమిక విద్యా సంస్థలు-, ప్రభుత్వ ప్రైవేట్ పాఠశాలలు, జూనియర్ కళాశాలలు ఇవి 10, 000 కు పైగా వున్నాయి. 

ఉన్నత విద్యా సంస్థలు, ప్రభుత్వ విశ్వవిద్యాలయాలు (శ్రీ వేంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం, యోగి వేమన విశ్వవిద్యాలయం), ప్రైవేట్ డిగ్రీ కళాశాలలు, ఇంజనీరింగ్, మెడికల్ కళాశాలలు ఇవి 230 దాకా వున్నాయి. 

పాలిటెక్నిక్, వృత్తి విద్యా సంస్థలు, వృత్తి విద్యను ప్రోత్సహించే కొన్ని ప్రభుత్వ ప్రైవేట్ సంస్థలు ఉన్నాయి. 

పాఠశాలలు, కళాశాలలలో బౌధ్ధిక, శారీరక వనరుల కొరత. ల్యాబ్, గ్రంథాలయాలు వంటి మౌలిక వసతుల లేమి. అనుభవజ్ఞులైన ఉపాధ్యాయుల కొరత, అలాగే తగిన శిక్షణ పొందిన ఉపాధ్యాయుల సంఖ్య తక్కువ. పేదరికం కారణంగా విద్యార్థులు చదువు మానేసి ఇతర రంగాల్లోకి వెళ్లడం. 

ప్రత్యేకంగా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో సాంకేతిక వనరుల లేమి వుంది. విద్యా రంగాన్ని బలోపేతం చేయడం కోసం ప్రతిపాదనలు చేయాలి. పాఠశాలల్లో కళాశాలల్లో శ్రేణి గదులు, ల్యాబ్‌లు, గ్రంథాలయాలను ఏర్పాటు చేయాలి. డిజిటల్ సదుపాయాలను అందుబాటులోకి తెచ్చి, విద్యార్థులకు సాంకేతిక శిక్షణ ఇవ్వాలి. 

నిరంతర ఉపాధ్యాయ శిక్షణ కార్యక్రమాలను అమలు చేయడం. ప్రైవేట్, ప్రభుత్వ రంగంలో ఉత్తమ ఉపాధ్యాయులను ఆకర్షించడం. 

విద్యార్థులకు ఉచిత పాఠ్యపుస్తకాలు, యూనిఫారాలు, ఉపకరణాలను అందించడం. పేద విద్యార్థులకు ప్రోత్సాహకాలను (స్కాలర్షిప్‌లు, స్టైఫెండ్‌లు) పెంచడం చెయ్యాలి. 

పాఠశాల విద్యావిధానాలను సవరించి, విద్యార్థులలో చదువుపై ఆసక్తిని పెంచేలా చేయాలి. పునర్వినియోగ విద్యా కార్యక్రమాలు (కెచ్‌జీ-టూ-పీజీ) అందుబాటులోకి తెచ్చాలి. 

అధునాతన సాంకేతిక పాఠశాలలు, శాస్త్ర పరిశోధన సంస్థలను ప్రారంభించడం. పరిశోధన, అభ్యాసాలకు ఆర్థిక వనరులను పెంచడం. ప్రజల్లో విద్య గురించి అవగాహన పెంచడం చెయ్యాలి. పాఠశాల సంస్కరణల పట్ల ప్రజల, స్వచ్ఛంద సంస్థల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడం. 

రాయలసీమలో విద్యా రంగానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం ద్వారా సమాజాన్ని సాధికారంగా చేయవచ్చు. విద్య అనేది కేవలం వ్యక్తిగత అభివృద్ధికే కాదు, సమాజ అభివృద్ధికి కూడా కీలకమైన సాధనం. పైన సూచించిన మార్గాలను అనుసరిస్తే, రాయలసీమ ఒక విద్యా కేంద్రంగా మారి, తన ప్రత్యేకతను చాటుకోగలదు. 

రాయలసీమ సాంస్కృతిక వైభవం 

రాయలసీమ అనగానే, ఇది కేవలం భౌగోళిక ప్రాంతమే కాకుండా, అపారమైన సాంస్కృతిక సంపదను కలిగిన ప్రాంతం. 

రాయలసీమ చరిత్ర శాతవాహన, చాళుక్య, హోయసళ, విజయనగర రాజవంశాలతో ముడిపడినది. ఈ ప్రాంతం అనేక ఆలయాల నిర్మాణానికి కేంద్రంగా ఉండటమే కాకుండా, భారతీయ కళలను, సంస్కృతిని మెరుగుపరచడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది. 

రాయలసీమ ప్రాంతం తెలుగు భాషకు, సాహిత్యానికి పుట్టినిల్లు లాంటి ప్రాంతం. రాయలసీమ పద్యకవులు, అన్నమాచార్యులు, తాళ్లపాక తిమ్మక్క వంటి మహాకవులు ఈ ప్రాంత సాహిత్య వారసత్వాన్ని ప్రతిబింబించారు. 

జానపద గీతాలు, రాయలసీమ జానపద గీతాలు గ్రామీణ జీవనాన్ని, ఆనందాన్ని వ్యక్తపరుస్తాయి. రాయలసీమ సంగీతం, నృత్యానికి ప్రత్యేకమైన స్థానం ఉంది. బుర్రకథ, గ్రామీణ నాటకరూపాల్లో బుర్రకథకు ప్రత్యేక ప్రాధాన్యం ఉంది. 

వీరనాట్యం, రాయలసీమలో ప్రసిద్ధమైన వీరనాట్యం కేవలం నృత్యమే కాకుండా, చారిత్రక గాథల వినూత్న వినియోగం. ఆలయ ఆర్కిటెక్చర్, రాయలసీమలోని దేవాలయాలు ఈ ప్రాంత సంపదను ప్రతిబింబిస్తాయి. 

రాయలసీమ జానపద సంస్కృతి ఎంతో ప్రత్యేకమైనది. జాతీయ దుస్తులు, దుప్పటెలు, లుంగీలు, చీరలు ఈ ప్రాంతానికి ప్రత్యేకమైన గుర్తింపు తెస్తాయి. 

వంటకాల వైభవం, రాయలసీమ వంటకాలు ఆహ్లాదకరమైన రుచులను కలిగి ఉంటాయి. దొన్నె బిర్యానీ, రాగి సంకటి, కర్రప్పొడి, ఉగ్గాని ఈ ప్రాంత వంటకాల ప్రత్యేకత. 

రాయలసీమ ప్రజలు పండుగలను సాంప్రదాయబద్ధంగా జరుపుకుంటారు. గంగమ్మ జాతర, చిత్తూరు జిల్లాలో ప్రధాన పండుగ. శివరాత్రి ఉత్సవాలు, ప్రతి ఆలయంలో ప్రత్యేక ఘనత. 

కథలు, చరిత్రలు, పౌరాణికత, ఈ ప్రాంతం మహాభారతంలో కురుక్షేత్ర సంగ్రామానికి పూర్వతనాన్ని కలిగి ఉంది. రాయలసీమకు చెందిన ప్రజలు తమ కథల ద్వారా సమాజానికి పాఠాలు నేర్పుతారు. 

గ్లోబలైజేషన్ ప్రభావంలో కూడా రాయలసీమ తన సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను నేడు కూడా అట్టడుగు స్థాయిలో కొనసాగిస్తోంది. పాఠశాలల్లో, కళాశాలల్లో పాత కళలను పునరుజ్జీవింపచేసే ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. 

రాయలసీమ సంస్కృతి అనేది ఒక దివ్యమైన నిధి. ఇది ఈ ప్రాంత ప్రజల జీవన విధానాన్ని, సంప్రదాయాలను, నమ్మకాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. ప్రస్తుత తరాల బాధ్యత రాయలసీమ ఈ సంస్కృతిక వైభవాన్ని కాపాడటం, గౌరవించడం. 

రాయలసీమ పరిశ్రమలు 

రాయలసీమ, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఒక ప్రత్యేక భౌగోళిక ప్రాంతం, తన భౌతిక వనరులు, సాంస్కృతిక ప్రాధాన్యతతో పాటు, పరిశ్రమల అభివృద్ధికి సైతం ప్రాముఖ్యం కలిగి ఉంది. అయితే, ఈ ప్రాంతం ప్రకృతి వైపరీత్యాలు, నీటి కొరత వంటి సమస్యలతో 

ఇబ్బంది పడుతోంది. అయినా పరిశ్రమల అభివృద్ధికి అనేక అవకాశాలను అందిస్తోంది. 

రాయలసీమలో ప్రస్తుతానికి అనేక ప్రధాన పరిశ్రమలు ఉన్నాయి. సిమెంట్ పరిశ్రమలు, కర్నూలు, కడప జిల్లాలు సిమెంట్ ఉత్పత్తిలో దేశానికి ప్రముఖ కేంద్రాలు. పరిశ్రమల పార్కులు, కడపలోని జంక్షన్‌లో “కడప స్టీల్ ప్లాంట్” అభివృద్ధి చెందుతోంది. 

ఐటీ, టెక్స్‌టైల్ పరిశ్రమలు, తిరుపతిలో ఐటీ కంపెనీలు అభివృద్ధి చెందుతుండగా, చిత్తూరు టెక్స్‌టైల్ పరిశ్రమకు ప్రసిద్ధి చెందుతోంది. రాయలసీమలో ఉక్కు, బాక్సైట్, లైమ్‌స్టోన్ వంటి వనరులు వున్నాయి. ఇవి వివిధ పరిశ్రమల అభివృద్ధికి బలమైన పునాది. పారిశ్రామిక వనరులు, ఇక్కడి పాత మైనింగ్ ప్రాంతాలు పరిశ్రమల అవతరణకు మార్గం చూపుతున్నాయి. 

స్పెషల్ ఎకనామిక్ జోన్లు (SEZs), ఈ ప్రాంతాల్లోని ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాలు పరిశ్రమలపై సానుకూల ప్రభావం చూపుతున్నాయి. నీటి కొరత, వ్యవసాయం మాత్రమే కాకుండా పరిశ్రమల అభివృద్ధిని కూడా ప్రభావితం చేస్తున్న పెద్ద సమస్య. 

మౌలిక వసతుల కొరత, రహదారులు, రవాణా, విద్యుత్ సరఫరా పరంగా ఇంకా అభివృద్ధి అవసరం ఉంది. ఆర్థిక ప్రోత్సాహం, పరిశ్రమలకు పూనడానికి సరైన సబ్సిడీలు, ప్రోత్సాహకాలు అందించాల్సిన అవసరం ఉంది. 

పథకాలు, ప్రోత్సాహకాలు, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం MSME (Micro, Small & Medium Enterprises) అభివృద్ధి కోసం పథకాలు ప్రవేశపెట్టింది. పునరుత్పత్తి ఇంధనం, హరిత పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించడం ద్వారా దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధి సాధ్యమవుతుంది. 

నైపుణ్య అభివృద్ధి, స్థానిక యువతకు పరిశ్రమలకు తగిన శిక్షణ, నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడం చెయ్యాలి. ఐటీ పరిశ్రమ, తిరుపతి, కర్నూలు ప్రాంతాల్లో ఐటీ పార్కులు, స్టార్టప్ హబ్‌లను అభివృద్ధి చేయడం. వాణిజ్య వ్యవసాయం, ప్రాసెసింగ్ యూనిట్ల అభివృద్ధి ద్వారా వ్యవసాయ ఆధారిత పరిశ్రమలకు ప్రోత్సాహం. అంతర్జాతీయ పెట్టుబడులు, విదేశీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించే విధానాలను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తీసుకురావడం. 

రాయలసీమ పరిశ్రమల అభివృద్ధి కోసం ప్రస్తుత ప్రభావాలను అధిగమించి, ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ రంగాల మధ్య సమన్వయం కల్పించాలి. ఈ ప్రాంతంలో పరిశ్రమల వృద్ధి కేవలం ఆర్థిక అభివృద్ధినే కాకుండా, సామాజిక స్థిరత్వాన్నీ తీసుకువస్తుంది. 

ఆదాయం 

ఈ ప్రాంతం రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నప్పటికీ, ప్రత్యేకంగా రాయలసీమ ప్రాంతపు స్థూల ప్రాంతీయ ఉత్పత్తి (GRDP) గురించి తాజా గణాంకాలు లభ్యం కావడం లేదు. 

ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తి (GSDP) 2023-24 ఆర్థిక సంవత్సరంలో సుమారు ₹14. 39 లక్షల కోట్లు నమోదైంది. ఇందులో వ్యవసాయ రంగం నుండి ₹4. 53 లక్షల కోట్లు, పారిశ్రామిక రంగం నుండి ₹3. 41 లక్షల కోట్లు, సేవా రంగం నుండి ₹5. 33 లక్షల కోట్లు ఆదాయం వచ్చింది. రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ₹2, 42, 479 గా ఉంది. 

రాయలసీమ ప్రాంతం సిమెంట్, వ్యవసాయం, సేవా రంగాల్లో ప్రాధాన్యత కలిగి ఉంది. అయినప్పటికీ, ఈ ప్రాంతం నీటి కొరత, మౌలిక వసతుల లేమి వంటి సవాళ్లను ఎదుర్కొంటోంది. ప్రభుత్వం చేపట్టిన పథకాలు, ప్రోత్సాహకాలు ఈ ప్రాంత ఆర్థిక అభివృద్ధికి దోహదపడుటం లేదు. 

రాయలసీమ ప్రాంతపు ఆదాయం గురించి ఖచ్చితమైన గణాంకాలు తెలియజేయడానికి మరింత వివరాలు అవసరం. ప్రస్తుతానికి, రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తి గణాంకాలు, రాయలసీమ ప్రాంతపు ఆర్థిక ప్రాధాన్యతను ఆధారంగా తీసుకుని, ఈ ప్రాంతం రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఒక ముఖ్యమైన భాగస్వామిగా ఉన్నట్లు చెప్పవచ్చు. 

రాయలసీమ ప్రముఖులు, చారిత్రక వ్యక్తులు

రాయలసీమ ప్రాంతం ప్రముఖ చరిత్రకారులు, కవులు, తత్వవేత్తలు, రాజనీతిజ్ఞులు, సాంఘిక సేవకులను అందించింది. ఈ వ్యక్తుల కృషి ప్రాంతానికి దేశానికి గర్వకారణమైంది. 

తాళ్లపాక అన్నమాచార్యులు (1408-1503), భక్తి కవి, తాళ్లపాక కుటుంబానికి చెందిన వాగ్గేయకారుడు.. శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి మీద 32, 000 కీర్తనలు రాశారు. ఈయన రచనలు తెలుగు సాహిత్యానికి, సాంస్కృతిక అభివృద్ధికి విశేష కృషి చేశాయి. 

శ్రీకృష్ణదేవరాయులు (1509-1529), విజయనగర సామ్రాజ్యపు గొప్ప చక్రవర్తి. రాయలసీమను ఆర్థికంగా, సాంస్కృతికంగా అభివృద్ధి చేశారు. "అముక్తమాల్యద" అనే ప్రఖ్యాత కావ్యం రాశారు. తెలుగు భాషకు "దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స" అని ప్రసంగించారు. 

 పింగళి వెంకయ్య (1876-1963), భారత జాతీయ జెండా రూపకర్త. స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో విశేషంగా పాల్గొన్నారు. త్రివర్ణ పతాకాన్ని రూపొందించడం ద్వారా భారతదేశ చరిత్రలో నిలిచిపోయారు. 

రాయలసీమ వీరనారాలు, ఝాన్సీ లక్ష్మీబాయి తతసమానంగా అబ్దుల్ రజాక్ ఖాన్ నాయకత్వంలో భాగస్వామ్యం, వీరు రాయలసీమ స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో ముందుండి పోరాడారు. 

కర్నూలు జిల్లా మహోన్నతులు, గోపాలకృష్ణ ఆదిగ (సాహిత్యకారుడు), సాంఘిక స్పృహ కలిగిన రచనలు చేశారు. డాక్టర్ రాఘవేంద్ర (వైద్య రంగంలో), ప్రజల మధ్య సేవా ధ్యేయాన్ని ప్రోత్సహించారు. స్వర్ణ సుబ్బారావు, ప్రాంతీయ వ్యవసాయం, నీటి వనరుల అభివృద్ధికి కృషి చేశారు. శ్రీ పీ. వి. రాజగోపాల్, సామాజిక సేవ ద్వారా ప్రాంత ప్రగతిని ఆకర్షించారు. 

శ్రీమన్ శంకరాచార్యులు, తత్వవేత్తగా భారతీయ తత్వశాస్త్రానికి వెలుగునిచ్చారు. పోతులూరి, వేమన్న లాంటి తత్వవేత్తలు, కడప జిల్లాలో విస్తరించిన వీరి ఆధ్యాత్మిక దార్శనికత రాయలసీమ సంస్కృతికి గొప్ప వారసత్వం. 

రాయలసీమ వ్యక్తుల సాంస్కృతిక, చారిత్రక, రాజకీయ, సాహిత్య కృషి తెలుగువారి గర్వకారణం. వారి కృషి స్ఫూర్తి రాయలసీమను మరింత అభివృద్ధి దిశగా తీసుకువెళ్తోంది. 

అభివృద్ధి 

హంద్రీ-నీవా, గాలేరూ-నగరి ప్రాజెక్టులను వేగవంతంగా పూర్తిచేయాలి. పండుగల కాలంలో నదుల నీటి వినియోగాన్ని సమర్థవంతంగా నియంత్రించాలి. గ్రామాల్లో రెయిన్ వాటర్ హార్వెస్టింగ్ పద్ధతులను అమలు చేయాలి. చెరువులు, కుంటలను పునరుద్ధరించాలి. రాయలసీమకు సమీపంలోని నదుల అనుసంధానం ద్వారా నీటి కొరతను తగ్గించవచ్చు. అడవుల్లో నివసించే ఆదివాసీలకు పునరావాసం కల్పించి, ప్రకృతి పరిరక్షణపై అవగాహన కల్పించాలి. అడవుల నరికి వేత నియంత్రించేందుకు చట్టాలు అమలు చేయాలి. 

గ్రీన్ కవర్ పెంచడం ద్వారా వాతావరణ మార్పులను నియంత్రించవచ్చు. వృక్షరూపణా కార్యక్రమాలు నిర్వహించి, శాసనసభ మరియు స్థానిక సంస్థల సహకారం పొందాలి. పరిశ్రమలు, సేవా రంగాలలో పెట్టుబడులను ఆకర్షించేందుకు ప్రోత్సాహక పథకాలు చేపట్టాలి. 

టెక్నాలజీ వినియోగం ద్వారా వ్యవసాయంలో ఉత్పాదకతను పెంచడం. ఫల, పూల, డైరీ ఆధారిత పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించడం. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించడం. 

ఎంఎన్‌ఆర్‌ఈజీఏ వంటి ఉపాధి హామీ పథకాలను మరింత సమర్థవంతంగా అమలు చేయడం. పర్యాటక ప్రదేశాలలో రోడ్లు, హోటళ్లు, మరియు ఇతర సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయాలి. డిజిటల్ ప్రచారం ద్వారా రాయలసీమ పర్యాటక ప్రదేశాలను దేశవ్యాప్తంగా మరియు అంతర్జాతీయంగా ప్రచారం చేయాలి. పర్యాటక ప్రదేశాలలో స్థానిక కళలు, సంప్రదాయాలను ప్రదర్శించడం. 

పరిశ్రమల అభివృద్ధి ద్వారా నిరుద్యోగితను తగ్గించవచ్చు. ప్రత్యేక అభివృద్ధి ప్యాకేజీల ద్వారా రాయలసీమ సమస్యలను పరిష్కరించవచ్చు. స్థానిక ప్రజల అవగాహన పెంచి, సామూహికంగా పరిష్కారాల కోసం చర్యలు చేపట్టాలి. 

రాయలసీమ సమస్యలను పరిష్కరించడం ద్వారా ఈ ప్రాంతాన్ని ఆర్థిక, పర్యావరణ, సామాజికంగా బలపరచవచ్చు. నీటి వనరుల నిర్వహణ, అడవుల పరిరక్షణ, ఆర్థికాభివృద్ధి చర్యలతో రాయలసీమకు ఒక కొత్త దశ రాబట్టవచ్చు. ప్రభుత్వ, స్థానిక ప్రజల సహకారం, సమగ్రమైన ప్రణాళికతో ఈ ప్రాంతం రాష్ట్ర అభివృద్ధిలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించగలదు. 

రాయలసీమను ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయడం అనేది ఒక డిమాండ్. అయితే దీనిని సమర్థవంతంగా అమలు చేస్తే ఈ ప్రాంతం స్వతంత్రంగా అభివృద్ధి చెందడానికి అవకాశాలు మెరుగుపడతాయి. ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుతో, రాయలసీమకు ప్రత్యేకంగా అందుబాటులోకి వచ్చే నిధులు, విధానాలు, ప్రాజెక్టులు ద్వారా సామాజిక, ఆర్థిక, వనరుల పరంగా ప్రగతి సాధించవచ్చు. 

కడప, కర్నూలు వంటి నగరాలను పరిపాలనా కేంద్రంగా ఏర్పాటు చేయవచ్చు. ఇది పరిపాలనను సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి, ఉద్యోగ అవకాశాలను సృష్టించడానికి దోహదపడుతుంది. ప్రధాన నగరాల్లో చిన్న పరిపాలనా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేసి ప్రజలకు సేవలు అందుబాటులో ఉంచాలి. 

గాలేరూ-నగరి, హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టులను పూర్తి చేయడం ప్రత్యేక నిధులతో వీటిని వేగంగా పూర్తి చేయాలి. రాయలసీమలో తాగు, సాగు నీటి సమస్యను తగ్గించడానికి అనుసంధాన ప్రణాళికలు రూపొందించాలి. 

కర్ణాటక, తెలంగాణతో మాట్లాడి, నీటి వాటాను సమర్థంగా వినియోగించుకోవాలి. ప్రతి గ్రామంలో చెరువులను పునరుద్ధరించడం ద్వారా నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచాలి. 

సేంద్రియ వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించాలి. తక్కువ నీటి అవసరమున్న పంటలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి. 

డ్రిప్ ఇరిగేషన్, స్ప్రింక్లర్ విధానాలను సబ్సిడీతో అందించాలి. వ్యవసాయ ఉత్పత్తులకు మార్కెటింగ్ సదుపాయాలు కల్పించాలి. వ్యవసాయ సంబంధిత పరిశ్రమలు (డైరీ, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్) అభివృద్ధి చేయాలి. అనంతపురం, కడప వంటి ప్రాంతాల్లో పరిశ్రమల క్లస్టర్లు ఏర్పాటు చేయాలి. గ్రానైట్, ఇమార్బుల్, ఇతర ఖనిజ వనరులను శ్రమదక్ష పరిశ్రమలుగా మార్చాలి. 

సౌర శక్తి, వాయు విద్యుత్ స్థావరాలను ప్రోత్సహించాలి. పునరుత్పత్తి శక్తి కేంద్రంగా రాయలసీమను అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా నిరంతర విద్యుత్ సరఫరా అందించవచ్చు. కడప, కర్నూలు ప్రాంతాల్లో ఐటి హబ్‌లను ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా యువతకు ఉద్యోగ అవకాశాలు కల్పించాలి. గండికోట, లేపాక్షి, బేలుమ్ గుహలు, శ్రీశైలంలను పర్యాటక కేంద్రాలుగా అభివృద్ధి చేయాలి. వీటిని దేశీయ, అంతర్జాతీయంగా ప్రమోట్ చేయడం ద్వారా పర్యాటక ఆదాయం పెంచుకోవచ్చు. 

పర్యాటక ప్రాంతాల్లో రోడ్లు, హోటళ్లు, ఇతర మౌలిక వసతులను మెరుగుపరచాలి. ఇకో-టూరిజం, కల్చరల్ టూరిజం కార్యక్రమాలను ప్రోత్సహించాలి. 

ప్రతి జిల్లాలో సాంకేతిక విద్యా సంస్థలు, ఇంజినీరింగ్ కాలేజీలు, ఐఐటిలు స్థాపించాలి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పాఠశాలలకు అవసరమైన మౌలిక వసతులు కల్పించాలి. ప్రతి జిల్లాలో సూపర్ స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రులు ఏర్పాటుచేయాలి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో మొబైల్ హెల్త్ సెంటర్లు, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేయాలి. 

ప్రతి పరిశ్రమలో స్థానికులకు 80% ఉద్యోగ అవకాశాలు కల్పించాలి. సబ్సిడీలతో చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించాలి. డైరీ ఫార్మింగ్, మత్స్య పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించాలి. రాయలసీమ జానపద కళలు, సంగీతం, నృత్యాల పునరుద్ధరణకు ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు నిర్వహించాలి. పండుగలు, సాంప్రదాయ ఉత్సవాలు పర్యాటకంగా మార్చి ఆదాయ వనరులుగా వినియోగించాలి. 

కేంద్ర ప్రభుత్వ నిధులు, ప్రైవేట్ పెట్టుబడులను ఆకర్షించాలి. ప్రకృతి వనరుల వినియోగాన్ని పర్యావరణానికి అనుకూలంగా చేయాలి. అన్ని ప్రాంతాల అభివృద్ధికి సమాన ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. 

రాయలసీమను ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా మార్చడం ద్వారా ఈ ప్రాంతానికి ప్రత్యేక పరిపాలన, ప్రత్యేక నిధులు, స్వతంత్ర ప్రణాళికలు అమలు చేయడం సాధ్యమవుతుంది. నీటి వనరులు, వ్యవసాయం, పరిశ్రమలు, పర్యాటకం, విద్య, ఆరోగ్యం, ఉపాధి రంగాల్లో సమగ్రమైన అభివృద్ధి చర్యలతో రాయలసీమను ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతికంగా ఒక పురోగతిని సాధించే రాష్ట్రంగా అభివృద్ధి చేయవచ్చు. 

సమాప్తం

ఎం. కె. కుమార్ గారి ప్రొఫైల్ కొరకు, మనతెలుగుకథలు.కామ్ లో వారి ఇతర రచనల కొరకు

 ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి.

ఉగాది 2025 కథల పోటీల వివరాల కోసం

ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి.

మేము నిర్వహించే వివిధ పోటీలలో రచయితలకు బహుమతులు అందించడంలో భాగస్వాములు కావాలనుకునే వారు వివరాల కోసం story@manatelugukathalu.com కి మెయిల్ చెయ్యండి.

మాకు రచనలు పంపాలనుకుంటే మా వెబ్ సైట్ లో ఉన్న అప్లోడ్ లింక్ ద్వారా మీ రచనలను పంపవచ్చు.

లేదా story@manatelugukathalu.com కు text document/odt/docx రూపంలో మెయిల్ చెయ్యవచ్చు.

 మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి యూ ట్యూబ్ ఛానల్ ను ఈ క్రింది లింక్ ద్వారా చేరుకోవచ్చును.

దయ చేసి సబ్స్క్రయిబ్ చెయ్యండి ( పూర్తిగా ఉచితం ).

https://www.youtube.com/channel/UCP4xPLpOxrVz33eo1ZjlesQ 

మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి ఫేస్ బుక్ పేజీ చేరడానికి ఈ క్రింది లింక్ క్లిక్ చేయండి. లైక్ చేసి, సబ్స్క్రయిబ్ చెయ్యండి.

https://www.facebook.com/ManaTeluguKathaluDotCom

గమనిక : పాఠకులు తమ అభిప్రాయాలను మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి అఫీషియల్ వాట్స్ అప్ నెంబర్ : 63099 58851 కు పంపవచ్చును.

రచయిత పరిచయం: ఎం. కె. కుమార్

https://www.manatelugukathalu.com/profile/mkkumar

నేను గతంలో ఎప్పుడో కథలు, కవితలు వ్రాశాను. మళ్ళీ ఇప్పుడు రాస్తున్నాను. నేను పీజీ చేశాను. చిన్న ఉద్యోగం ప్రైవేట్ సెక్టార్ లో చేస్తున్నాను. కథలు ఎక్కువుగా చదువుతాను.

🙏